جلسه علنی دوشنبه 28 مرداد ماه 1403 مجلس شورای اسلامی
بررسی صلاحیت وزیر پیشنهادی وزارت امورخارجه (سیدعباس عراقچی)
ابراهیم رضائی نماینده مردم دشتستان (سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی)
متن گزارش به شرح ذیل است:
وزیر پیشنهادی ضمن معرفی و بیان سوابق عینی و اجرایی خود موضوعات زیر را به عنوان برنامه ارائه نمود. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در تاریخهای 22 و 24 مرداد ماه 1403 در جلساتی که با حضور اعضا، سوابق و برنامههای جناب آقای سید عباس عراقچی، وزیر پیشنهادی امور خارجه را بررسی کرد.
در این جلسات، وزیر پیشنهادی ضمن بیان سوابق کاری، طرحها، برنامهها و راهکارهای خود را برای اداره این وزارتخانه ارائه کرد.
شرح استعلامات: (مدرک، سابقه ایثارگری)
مدارک تحصیلی جناب آقای سید عباس عراقچی فارغ التحصیل کارشناسی روابط سیاسی (روابط دیپلماتیک) دانشکده روابط بینالملل و کارشناسی ارشد ناپیوسته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و دکترای تخصصی ناپیوسته علوم سیاسی (مشارکت سیاسی از دیدگاه اسلام) از دانشگاه کنت انگلستان طی نامه شماره 4/367022 تاریخ 1403,5,24 به تائید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسیده است.
شرح توضیحات و تعهدات شفاهی وزیر پیشنهادی در کمیسیون
وزیر پیشنهادی امور خارجه در بیان اهداف و تعهدات خویش در چهار سال آینده، تبعیت از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، سیاستهای کلی نظام از جمله »چارچوبها و اصول کلی سیاست خارجی« توسط رهبری معظم را مورد تاکید قرار داده و بر این مبنا، اصول بنیادین و راهنمای سیاست خارجی دولت چهاردهم را به این شرح برشمرد:
- رعایت خطوط کلی سیاست خارجی مندرج در اصول مختلف قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- بکارگیری تدابیر رهنمودها و ارشادات حضرت امام (ره) و رهبری معظم به ویژه اصول راهبردی »عزت، حکمت و مصلحت«
- تسریع در اجرای سیاستهای کلان نظام در حوزه روابط خارجی و بینالمللی و حوزه مقاومت
- پیگیری مستمر و اجرای دقیق اسناد بالادستی از جمله سند چشم انداز، برنامه هفتم توسعه و مصوبات مجلس شورای اسلامی
- حفظ خطوط کلی مرتبط با سیاست خارجی در »بیانیه گام دوم انقلاب«؛ به ویژه سهکانه عزت ملی ، روابط خارجی و مرز بندی با دشمن
- پیگیری و گسترش روابط بینالمللی در راستای کسب منافع ملی، توسعه و پیشرفت کشور و ارتقای منزلت بین المللی و سربلندی ایران و ایرانی
- تعهد به پیگیری مستمر و اجرای صحیح قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریمها و صیانت از حقوق ملت ایران و رفع شرافتمندانه تحریمها
- ارتقاء تراز راهبردی ایران در منطقه و فرامنطقه با رویکردی چندوجهی
- »دیپلماسی اقتصادی« فعال و اثرگذار در راستای کمک به پیشرفت اقتصادی و خنثیسازی تحریمها
- بازنگری در شرح وظایف سفارتخانه ها و نمایندگیهای جمهوری اسلامی در خارج از کشور و تعریف ماموریتها و کارویژه های عملیاتی و فرصت محور
- اصلاحات ساختاری در وزارت امور خارجه به اقتضای شرایط جدید منطقه ای و بین المللی
- تقویت دانشکده روابط بینالملل و مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه در زمینه ی آموزش، تحقیقات و نقشآفرینی های بین المللی
- مقابله با سیاستهای ظالمانه آمریکا و رژیم صهیونیستی در عرصه دیپلماسی و محاکم و مجامع بینالمللی
- پرهیز از اثرپذیری و دخالت افراد، اشخاص و جریان های غیرمسئول در طول دوره تصدی بر وزارت امور خارجه
- تعهد به پاسخگویی با مجلس شورای اسلامی و نمایندگان مردم شریف ایران با تاکید بر رعایت قوانین و مصوبات مجلس شورای اسلامی
بررسی معیارهای عمومی برنامه وزیر پیشنهادی
برنامههای ارائه شده وزیر پیشنهادی متناسب با تامین منافع ملی و بسترسازی برای ارتقاء ثروت ملی، کوشش برای قرار دادن سیاست خارجی در مدار پیشرفت اقتصادی کشور و بهره گیری از تمام ظرفیتهای آن برای مانعزدایی، تسهیل گری و امیدبخشی به فعالان اقتصادی است.
همچنین پیشبرد همه جانبه سیاست حسن همسایگی و توجه به فرصتهای عظیم سیاسی و اقتصادی در حوزه ی همسایگان و محور مقاومت و کوشش برای رفع شرافتمندانه تحریمها به ویژه تحریمهای یک جانبه از طریق مذاکرات جدی، هدفمند و غیرفرسایشی با حفظ مواضع قطعی نظام و عزت ملی و استفاده حداکثری از ظرفیت سازمانهای منطقه ای شانگهای، بریکس، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و دیگر سازمانهای مشابه در برنامههای وی لحاظ شده است.
انطباق برنامههای ارائه شده با اسناد بالادستی
برنامههای وزیر پیشنهادی برگرفته از اسناد بالادستی مشتمل بر قانون اساسی، سیاستهای کلان تبیین شده رهبری معظم ، قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی، برنامه هفتم توسعه و بیانیه گام دوم انقلاب است.
بررسی صلاحیت وزیر پیشنهادی
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی پس از بررسی سوابق و برنامه های وزیر پیشنهادی و استماع پاسخهای وی به سوالات اعضای کمیسیون، جناب آقای سید عباس عراقچی، را واجد صلاحیت برای تصدی وزارت امور خارجه میداند. از آنجا که دیپلماسی با انواع متکثر و متنوع خود، از جمله دیپلماسی پارلمانی، باید به صورت فعال و اثرگذار در جهت کسب و تثبیت منافع، قدرت و عزت ملی بکار گرفته شود؛ این کمیسیون نیز بر حمایت و همراهی ایشان در پیشبرد برنامههای راهبردی و واقع بینانه متناسب با شرایط سیاست خارجی در شرایط ویژه کنونی منطقه و جهان با همراهی و همکاری تمامی بخشهای نظام از جمله مجلس شورای اسلامی و نیروهای مسلح با وزارت امور خارجه، تاکید مینماید.
نتیجه گیری ( نظر نهایی کمیسیون)
اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با استماع مجموعه برنامه ها و سیاستها و سابقه عملکردی و مسئولیتی و سطوح علمی، جناب آقای سیدعباس عراقچی را با اکثریت آراء واجد شرایط تصدی وزارت امور خارجه دانسته است.
محمدرضا احمدی سنگر، نماینده مردم رشت و خمام ( مخالفت با برنامه و سوابق وزیر پیشنهادی امور خارجه)
احمدی ضمن تاکید بر ضرورت سوابق درخشان به همراه اقتدار و صلابت لازم برای وزیر خارجه کشور، گفت: آقای عراقچی به عنوان سرپرست تیم مذاکره کننده با غربی ها بسیاری از موارد را رعایت نکرد. سال 2018 آمریکا به راحتی از برجام خارج شد، اما تیم مذاکره کننده نه تنها از این توافق خارج نشد، بلکه نتوانست خارج شود و گفته شد در صورت خروج ایران از برجام، اجماع علیه کشورمان رقم خواهد خورد.
آن زمان رئیس جمهور وقت معتقد بود، وزیر خارجه زبان سیاست بلد باشد، اما دیگران بلد نبودند، ایشان مذاکره بلد بود و دیگران بلد نبودند، اکنون نتیجه این همه بلد بودن ها چه شده است؟ خروج آمریکا از برجام و باقی ماندن ایران بر تعهدات خود؛ تا زمانی که بعد از تصویب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها در مجلس یازدهم، بهانه های بسیاری از سوی شما(خطاب به وزیر پیشنهادی) شاهد بودیم که این قانون را اجرا نکنید.
( خطاب به عراقچی)، متن برجام فاقد دقت لازم است، ما اینجا هستیم تا به دولت وفاق ملی کمک کنیم، ما برای دفاع از ملت و استمرار راه شهدا سوگند یاد کرده ایم، لذا در تایید و رد افراد ، نکات مختلف را مد نظر قرار می دهیم. عزت ملی در مذاکرات از سوی تیم مذاکره کننده رعایت نشد. تعهدات یک طرف نوشته و اجرا شد. اگر یک درصد به عنوان یک فرد مسلمان تحت تاثیر قرار می گرفتید باید انصراف می دادید. بتن در قلب رآکتور اراک ریختید که شاهد اعتراض دانشجویان بودیم. شما حتی شروط رهبری را نیز نادیده گرفتید.
رهبر معظم انقلاب در 29 مهر سال 94، دریافت تضمین های قوی برای رفع تحریم ها را از شروط مذاکره نام بردند، شما به اقتصاد مقاومتی و توان داخلی ایمان نداشتید. اگر به ظرفیت های درونی کشور اعتقاد داشتید هیچگاه با دیپلماسی لبخند و دیپلماسی التماسی مذاکره نمی کردید.
نقض برجام و توقف فعالیت های آن در صورت وضع هرگونه تحریم از دومین شروطی بود که گذاشته شد، شما بتن در قلب راکتور اراک ریختید که رهبری نیز در حرم مطهر رضوی در سال 1395 به این موضوع اشاره کردند که آقای ظریف اعتراف کرد در برخی موارد نتوانسته است خطوط قرمز را رعایت کند. شما گفتید زیرساخت تمام تحریم ها برچیده و تمام بانک ها به سوئیفت متصل شد، اما نتیجه این بود که آقای سیف (رئیس وقت بانک مرکزی) گفت: دستاورد برجام تقریبا »هیچ« است و آقای طیب نیا که وزیر وقت اقتصاد و از تیم خودتان بود اعلام کرد: بانک های خارجی با کشورمان همکاری نمی کنند.
شما تاکید کردید برجام به گونه ای نوشته شده که اگر ترامپ از این موافقتنامه خارج شود، امکان ناکارآمدسازی آن وجود نداشته باشد، اما دیدیم که چگونه آن را پاره کرد و شما سکوت کردید. از این رو برجام یک خسارت برای کشور بود. رهبری فرمودند دشمن با اصل جمهوری اسلامی مخالف است از این رو اجازه نمی دهد ما پیشرفت کنیم.
رهبر معظم انقلاب بارها بر بی اعتمادی به غرب و عدم خوش بینی به آنها تاکید کرده اند، کارنامه شما در زمان مذاکره مثبت ارزیابی نمی شود و مشکلات داخلی را به خارج از کشور گره زدید. ما تصور می کنیم شما سیاست های گذشته را ادامه می دهید، لذا هیچگاه به ادامه روند دیپلماسی لبخند و التماس رای نمی دهیم.
محمدرضا صباغیان بافقی نماینده مردم مهریز، بافق، ابرکوه، خاتم، بهاباد، و مروست (مخالفت با برنامه و سوابق وزیر پیشنهادی امور خارجه)
دلیل مخالفت بنده با وزیر پیشنهادی بر این اساس است که با توجه به تجربیات و تخصصی که شما و آقای ظریف داشتید چرا قراردادی را تحت عنوان برجام امضا کردید که نتوانستید دستاوردی را برای کشور به ارمغان بیاورید؟ حتی قرآن کریم برای بحث قراردادهای دو طرفه مطالب بسیار جامعی بیان کرده اند ولی چرا شما در عقد قرارداد برجام موارد را رعایت نکردید. البته باید کارشناسان در این خصوص نظر دهند اما آنچه مورد سوال است این است که دستاوردهای کشور با توجه به اینکه به تمام تعهدات خود عمل کرده ایم چه بوده است؟.
جا دارد هنگام دفاع از برنامه ها و عملکرد خود به بیان دستاوردهای برجام بپردازید، اینکه ترامپ از برجام خارج شده است بهانه درستی نیست در حالی که ما به تمامی تعهدات خود در برجام عمل کرده ایم. چرا قراردادی تنظیم شده که این مشکلات را برای کشور ما ایجاد کرده است؟
میثم ظهوریان ابوترابی، نماینده مردم مشهد و کلات ( مخالفت با برنامه و سوابق وزیر پیشنهادی امور خارجه)
نکته ای که درباره آقای عراقچی وجود دارد در خصوص مواضع سیاسی و اقتصادی ایشان در دوران مسئولیت شان در وزارت امور خارجه است و در حقیقت مواضعی داشتند که مصداق گره زدن زندگی مردم به اراده بیگانگان بود. به عنوان مثال یکی از مطالبی که ایشان چندین بار مطرح کرده است موضوع FATF بوده است.
آقای عراقچی در مصاحبه هایی اظهار می کردند: باید FATF حل شود، تا بتوانیم مذاکرات با اروپا را ادامه دهیم یا اینکه بیان کردند: مساعدت اروپا بستگی به انعقاد FATF از طرف ایران دارد و در مطلب دیگری عنوان کردند: باید برای عبور از تحریم به FATF بپیوندیم، یا اینکه گفتند FATF هیچ خطری ندارد. این سوال وجود دارد که FATF چه چیزی است؟ باید گفته شود آن چیزی که در FATF مطرح است یک تفاهم نامه 41 بندی است که آقای طیب نیا با مجموعه FATF بسته اند و 39 بند آن را ما اجرایی کرده ایم و فقط بحث CFT و پالرمو مانده است. از آقای همتی نیز سوال کردم که اگر FATF را امضا کنیم روابط بانکی ما حل خواهد شد؟ ایشان اعلام کردند: برای بانک های بزرگ هیچ اتفاقی نخواهد افتاد، ولی امکان دارد که برای برخی بانک های کوچک روابطمان برقرار شود. بند 31، FATF در خصوص تضمین همکاری بین المللی در زمینه تبادل و به اشتراک گذاری اطلاعات ذینفع واقعی میگوید و بخش دیگری تاکید دارد که باید مشتری اول در نظام بانکی را ما معرفی کنیم و همچنین باید تراکنش های نظام بانکی مان را برای اینکه ذینفع نهایی مشخص شود به کشورهایی که از ما اطلاعات بخواهند اطلاع دهیم. بند 32، FATF نیز می گوید وجود دروازه ها و کانال های تبادل اطلاعات به منظور اشتراک گذاری اطلاعات بدون هیچ محدودیتی بوده است. سوال کردم که آیا معقول است که در شرایط تحریم شبکه تراستیو را قربانی ارتباط با چند بانک کوچک کنیم؟ آقای همتی پاسخی به این سوال ندادند و همان اتفاقی می افند که سال 97 برخی از صرافی ها برای دور زدن تحریم ها نقش داشتند شناسایی شوند. آیا آقای عراقچی می خواهند بخشی از این نظام پیوند زدن زندگی مردم به اراده بیگانگان باشد یا رویکردشان تغییر کرده است که ایشان اشاره کردند من ظریف نیستم و به نظرم این موضوع اتفاق خوبی است، اما باید سریعا و شفاف اعلام شود که کجا اختلاف سلیقه وجود دارد. آقای عراقچی! تصویر شما در دوره وزارت امور خارجه تصویر آقای ظریف بوده و این اختلاف تا کجا باید مشخص شود؟ آقای ظریف اعلام کردند: دوستان دوران تحریم را در سودای سرریز شدن شرکت های غربی رنجاندیم. این عدم تعادلی که 8 سال در ارتباط با شرق و غرب اتفاق افتاد آیا در دوره شما قرار است حل شود؟ که مشخصا باید شفاف اعلام شود. آیا همچنان می خواهید دنیا را در چند کشور خلاصه کنید؟ بخشی از روابط اقتصادی ما با چین است، اما این روابط نامتعادل است. ما مواد اولیه به چین صادر می کنیم اما در ازای آن مواد مصرفی وارد می کنیم.
برنامه شما برای حل این عدم تعادل با چین چه بوده است؟ در رابطه با قانون اقدام راهبردی از آقای عراقچی پرسیدم که ایشان اعلام کردند: قانون است و باید اجرایی شود، اما من گفتم این حداقل است و ما می خواهیم نگاه شما را بدانیم. آیا این قانون را ظرفیتی برای سیاست خارجی کشور می دانید؟ آیا اگر در مجلس بودید به این قانون رای می دادید؟ نگاه شخصی شما خیلی مهم تر از اجبار قانون است که الان به وجود آمده است. نگاه شما به دیپلماسی و میدان چیست؟ آیا از ظرفیت های میدان برای دیپلماسی استفاده می کنید یا می خواهید مثل گذشته میدان را ایجاد کننده هزینه برای دیپلماسی بدانید؟ سال آینده انتهای مکانیسم ماشه است که باید موضع خود را در ارتباط با این موضوع شفاف اعلام کنید.
امیر حسین ثابتی منفرد ، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس(مخالفت با برنامه و سوابق وزیر پیشنهادی امور خارجه)
ثابتی منفرد، ضمن گلایه از برخی از افرادی که برای رای آوردن برخی وزراء از جمله آقای عراقچی این روزها بازی خطرناکی را شروع کردند، گفت: این چه بازی خطرناکی است که یک عده شروع کردند و متوجه عوارض آن نیستند؟ عنوان میشود:"به وزیر پیشنهادی امور خارجه رای دهید، مگر نمیدانید یک نفری گفته حتما آقای عراقچی باید وزیر شود". در حالی که خود رهبری معظم بارها گفتهاند: مجلس مستقل است و باید مستقل عمل کند؛ لذا مجلس و نمایندهها باید به تشخیص و عمل خود عمل کنند.
ثابتی همچنین با اشاره به توصیه برخی مبنی بر دادن رای اعتماد به همه وزرای پیشنهادی، گفت: آقایان این چه استدلالی است؟ آیا متوجه عوارض آن هستید؟ اگر این طور است که مجلس را تعطیل کنید! مقام معظم رهبری مخالف این نگاه است، اما یک عده برای اینکه به زور برای وزراء موافق بتراشند، شروع به انتشار اخبار درگوشی این-چنینی میکنند؛ در حالی که صد بار پیش از این تکذیب شده است. یکی از این اخبار درباره برجام بود؛ سال 1394 که آقایان از همدیگر سبقت میگرفتند برجام را تبریک بگویند، مقام معظم رهبری در دیدار عموم اعلام کردند: این تبریک گفتنها معنی ندارد، هر کسی برود و وظیفه خودش را انجام بدهد. بنابراین درخواست من از همه همکارانم در مجلس شورای اسلامی این است که کاری نکنند که استقلال مجلس زیر سوال برود.
آقای عراقچی، باید بهتر بدانند که در موضوع مذاکرات، کنگره و سنای آمریکا ابزار چانهزنی تیم مقابل هستند که اگر ما بخواهیم توافقی انجام دهیم، آنها اجازه نمیدهند؛ اما شما از اول میخواهید مجلس را خلع سلاح کنید؟ این بود آن مجلسی که حضرت امام خمینی(ره) میگفتند: در راس امور است؟!
خدا را شاهد میگیرم بحث ما شخصی نیست، بلکه بحث منافع ملی است، هر کدام از شما که وقت گذاشته باشید و متن توافق پرضرر برجام را خوانده باشید، امکان ندارد با ان موافقت کنید و به عوامل آن دوباره رای اعتماد دهید.
ما در برجام برای سالها ضرر کردیم، چه بلایی بر سر راکتور اراک و سالها تلاش دانشمندان ما آمد؟ آیا میشود عوامل آن دوباره وزیر شوند؟ این تصمیم و اختیار مجلس است، باید بتوانید در روی مردم نگاه کنید.
امروز عدهای شاید به دلیل آیندهنگریهای شخصی که دارند ممکن است از وزیر پیشنهادی امور خارجه دفاع کنند، اما صادق باشید و بگویید کجای متن برجام قابل دفاع است؟ بند 37 و مکانیزم ماشه آن؟ اینکه درصورت نقض عهد طرف مقابل، تحریمها علیه ما برگردد؟ آیا این موضوع رای دادن دارد؟
بنده منکر زحمات آقای عراقچی نیستم و برای وی احترام قائلم، اما معتقدم ایشان دیپلمات واقعبینی نیست. چه کسی گفت »امضای کری تضمین است«؟ اینکه »ترامپ نمیتواند از توافق خارج شود، چون ما طوری توافق کردیم که طرف مقابل نتواند از توافق خارج شود« ، جمله چه کسی بود؟ همین کسی که امروز در مجلس میخواهد از ما رای اعتماد بگیرد.
ثابتی منفرد، ضمن پخش بخش هایی از مصاحبههای عراقچی در صداوسیما در همین خصوص، گفت: دیپلمات حرفهای و ورزیده بودن به پرتاب کردن خودکار نیست، بلکه به دیدن واقعیات و این است که متنی را امضا کنیم که در آن حرکت بعدی طرف مقابل قابل پیشبینی باشد، که اگر طرف مقابل خارج شد نتوانیم هیچ کاری کنیم و بعد از خارج شدن آمریکا از توافق مجدد به اروپا وقت بدهیم که مثلا آمریکا را منزوی کنیم؛ مگر وقت مردم حقالناس نیست؟
مگر در دولت دوازدهم از ملت وقت نگرفتید؟ و قول ندادید که مشکلشان را حل کنید؟ 8 سال این کشور به این صورت گذشت که ابتدا گفتند قرار است با برجام مشکلات اقتصادی را حل کنیم؛ اما سال 96 آقای عراقچی در تلویزیون اعلام کرد: هدف اصلی برجام رفع تحریمهای اقتصادی نبوده، بلکه میخواستیم پرونده هستهای ایران را امنیتزدایی کنیم. ای کاش آقای روحانی سال 92 از ابتدا همین حرف را میزد که ببینیم آیا اصلا رای میآورد یا خیر؟ نمیشود شما برای رای آوردن یک چیزی بگویید و بعد از سالها بگویید اصلا هدف ما چیز دیگری بوده است. معتقدم آقای عراقچی حتی مجری خوبی هم برای سیاستهای شورای امنیت ملی و مقام معظم رهبری نبودید، مقام معظم رهبری در سخنرانی اول فروردین 1395 در مشهد مقدس فرمودند: خود آقای ظریف، وزیر خارجه وقت به ایشان گفته ما از برخی از خطوط قرمز هم نتوانستیم فاصله بگیریم و بعضی از آنها نقض شد. سوال من این است که گناه آن پای کیست؟ پای ما یا اعضای تیم مذاکره؟ کسانی که رفتند، توافق کردند، سکه گرفتند و بعد گفتند ما نبودیم. اینکه امروز وزیر پیشنهادی امور خارجه در گزارش به کمیسیونها با آقای ظریف مرزبندی میکند خیلی خوب است، اما چرا امروز که در معرض وزارت است به این مرزبندی رسید؛ چرا زودتر این اتفاق نیفتاد؟
خروجی برجام چه بود؟ سردار حاج قاسم سلیمانی در اسفند 97 گفت : دشمن با توافق برجام- 2 میخواهد ریشه جریانهای اسلامی را در منطقه خشک کند. سوال این است که حاج قاسم در برجام- 1 چه میدید که از برجام- 2 میترسید؟ یا فرزند شهید فخریزاده گفت: اشک پدر من با برجام درآمد، سوال این است که شهید فخریزاده به عنوان یک متخصص و نخبه دفاعی، صنعتی و دفاعی در متن برجام، چه دیده بود؟
میگویندکه ما تحریمها را لغو کردیم، بقیه آن تقصیر ترامپ است؛ در حالی که بسیاری از تحریم ها باقی ماند و حتی درباره آن صحبت هم نشد. برای مثال تحریم چرخه دلار که در سال 2008 به بهانه هستهای اعمال شد اما چرا در متن برجام حتی یک جمله نه در ارتباط با لغو که حتی در رابطه با تعلیق آن هم آورده نشده است. آقای عراقچی! شما چگونه مجری سیاستهایی بودید که مهمترین تحریمهای هستهای هم باقی ماند؟
قانون اقدام راهبردی به عنوان یکی از بهترین قانونهایی که در مجلس یازدهم تصویب شد، این قانون در واکنش به این بود که مجریهای سیاست خارجی ما خوب عمل نکردند. مجلس، شورای عالی امنیت ملی و مقام معظم رهبری 28 شرط به برجام اعمال کردند تا روزنههای این توافق پرخسارت گرفته شود و این قانون بارها از سوی مقام معظم رهبری مورد تعریف و تمجید قرار گرفت.
مقام معظم رهبری 28 شرط به برجام اضافه و اعلام کردند: خطوط قرمز ایشان نقض شده است؛ لذا این بحثهای عوامانه را جمع کنید، که مگر مقام معظم رهبری نمیدانست؟ مقام معظم رهبری موضع خود را اعلام کرد، من و شما که نماینده مجلس هستیم باید بدانیم.
(خطاب به وزیر پیشنهادی امور خارجه)، تعبیر »تقریبا هیچ« درباره برجام، تعبیر من و امثال بنده نبود، بلکه گفته رئیس بانک مرکزی دولت آقای روحانی است. بسیاری از کسانی که در رابطه با برجام نقش داشتند بعدها اعتراف به سادگی یا اشتباه خود کردند.
آقای عراقچی! در صورت گرفتن رای اعتماد از مجلس و تصدی بر وزارت امور خارجه، در راستای منافع ملی قول میدهم بیشتر از همه به شما کمک کنم.
احد آزادی خواه نماینده مردم ملایر (موافقت با برنامه و سوابق وزیر پیشنهادی امور خارجه)
سیاستگذاری کار وزیر نیست و جای دیگری است و وزیر در این زمینه مجری است، ضمن اینکه آقای عراقچی تاکنون وزیر نبوده و یک عضو تیم مذاکره کننده بوده که ذیل یک وزارتخانه با سیاستهایی که جای دیگری تمشیت می گردید، مثل شورای عالی امنیت ملی فعالیت کرده است. اگر ابهامی در این زمینه داریم باید جای دیگری سوال کنیم.
خانواده شهدا و ایثارگران نور چشم و مایه افتخار ما هستند، کما اینکه فراموش نمیکنم در دوران دانشآموزی شاهد شهادت تعدادی از معلمان و دوستان و اطرافیانم بودم اما عراقچی هم یکی از آنها است که در 8 سال دفاع مقدس یعنی از سال 60 تا 68 پاسدار رسمی بوده و در جبههها خدمت کرده است و اشتباه کرد که این موضوع را در رزومه خود درج نکرده است.
آقای عراقچی اعلام کرد که وابسته به هیچ فردی از افراد گذشته نیست، کما اینکه اذعان کرد یک روز فردی در این وزارتخانه وزیر بوده است، اما الان قرار است من وزیر شوم، عباس عراقچی، ادامه دهنده مسیر دیگری نیست و مستقل از هر جریانی است و قول داد راهکارها و سیاستهای کلی نظام و قوانین مجلس را اجرا کرده و مطیع رهبر معظم انقلاب باشد.
آقای عراقچی، در جلسات تاکید کرد که حفظ نظام مقدس جمهوری اسلامی، تامین منافع ملی، افزایش ثروت ملی، تامین امنیت ملی، ارتقاء قدرت و حفظ عزت ملی برای ما مهم است ضمن اینکه رویکرد وی برای آینده تعامل بین دیپلماسی و میدان بود، کما اینکه روح شهید حاج قاسم سلیمانی شاد که این میدان را به ما آموختند و دیکته کردند که به عنوان گزاره سیاسی قرائت میشود و عراقچی نیز میخواهد مطابق این دیپلماسی و میدان تعامل ایجاد کند.
آقای عراقچی به کارگیری همه توان برای خنثیسازی تحریمها را از جمله برنامههای خود دانست که آرزوی ما است و آمریکا محکوم خواهد شد، از سوی دیگر تداوم روابط مستحکم با چین و روسیه در برنامههایش شاهکار دیگری را رقم میزند. همچنین حمایت همه جانبه از محور مقاومت موضوعی بود که قول داد کمک و مراقبت کند تا آن جریان مرموز و تروریسم که مهمان عزیزمان شهید اسماعیل هنیه را در خاکمان مورد بیاحترامی قرار داده و به شهادت رساند این محور مقاومت را تقویت کند.
مقابله جدی با سیاستهای ظالمانه رژیم صهیونیستی، استفاده منطقی از ظرفیتهای ایرانیان خارج از کشور در حوزههای مختلف به ویژه اقتصادی و رویکرد مبتنی بر منویات رهبری و مصوبات شورای عالی امنیت ملی که بر اساس آنها سیاست گذاری کند و کار را به جریان بیندازد از دیگر مواردی بود که در برنامههایش قرار داشت.
آقای عراقچی اذعان کرد، رفع تخاصم با آمریکا شاید نشود چرا که آمریکا خوی وحشیگری، تروریسم و استکبار دارد اما مدیریت تخاصم موضوعی است که امیدواریم به جریان جدید در جهت تامین منافع ایران منتهی شود.
از برنامههای آقای عراقچی تعامل با 15 کشور هم مرز با ایران که برخی با ما مرز مشترک خاکی دارند بود و در واقع این دیپلماسی با جهان اسلام محسوب میشود ، چرا که یک چهارم کشورهای دنیا مسلمان هستند و در همسایگی با ما قرار دارند.
آقای عراقچی، در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی برنامههای خود را ارائه داده و توسط این کمیسیون به عنوان تخصصیترین کمیسیون در این حوزه برای تصدی وزارت امور خارجه واجد صلاحیت شناخته شد، ضمن اینکه انتظار داریم قانون اقدام راهبردی را که رهبر معظم انقلاب فرمودند: قانون بسیار خوبی است که کشور را از سرگردانی نجات داد به عنوان یک قانون مترقی اجرا نموده و راهبردها و مذاکرات خود را بر این مبنا تعیین نماید.
هادی قوامی نماینده مردم اسفراین، بام و صفی آباد (موافقت با برنامه و سوابق وزیر پیشنهادی امور خارجه )
تامین منافع ملی و افزایش ثروت ملی که یکی از ماموریتهای اصلی سیاست خارجی دولت چهاردهم است بدون انجام دیپلماسی اقتصادی، سایر ماموریتهای این وزارتخانه را به دور تسلسل خواهد رساند.
ما در گذشته با دیگر کشورها قرارداد میبستیم، اما رها میشد، بنابراین از آقای عراقچی میخواهیم حتما این مهم را در سفارتخانهها مورد توجه قرار دهند.
یکی از مزیتهای مناطق پیرامونی کشورمان این است که، با همسایگان زیاد و آبهای آزاد در ارتباط هستیم و میتوانیم این موقعیت استثنایی را به فرصت و قوت تبدیل کنیم؛ کما این که رهبری معظم نیز بر این موضوع تاکید فرمودند. بنابراین دیپلماسی اقتصادی به ضرورت ساختاری و اجتناب ناپذیر در اسناد خرد و کلان و به دورنمای کشور تبدیل شده است.
در چهارچوب تعامل و اتصال پیوسته و هوشمندانه و منفعت محور با بازارهای جهانی میتوانیم فضا را به سمتی ببریم که در آن لحاظ اقتصادی در وزارت امور خارجه برجسته شود. همچنین دستیابی به چشمانداز اتخاذ رویکرد جدید در عرصه دیپلماسی اقتصادی میطلبد که در سفارتخانهها با نگاه گسترش بخش خصوصی، رویکردی که اقتصاد و سیاست خارجی را به سمت دستیابی به اهداف تعیین شده در اسناد بالا دستی برساند، در پیش بگیریم.
در برنامه هفتم توسعه که دولت چهاردهم بر آن اکتفا کرده، بر رشد 8 درصدی اقتصاد تاکید شده است، که برای رسیدن به آن در 5 سال پیش رو حداقل باید 200 میلیارد دلار سرمایه گذاری کنیم. بخشی از طریق سرمایه گذاری خارجی انجام میشود که حداقل باید 60 میلیارد دلار زمینه سرمایه گذاری خارجی را فراهم کنیم تا به رشد 8 درصدی برسیم.
از سال 1335 تا 1402 متوسط سرمایه گذاری خارجی در سال به دو میلیارد دلار نرسیده است، بنابراین رسیدن به 60 میلیارد دلار، نگاه جدیدی میخواهد که در برنامه آقای عراقچی به صراحت آمده است. ضمن اینکه باید تلاش کنیم تا بتوانیم سیاست خارجی را در مدار پیشرفت اقتصادی و بهره گیری از ظرفیت این بخش قرار دهیم . در این راه حتما مانع زدایی و تسهیل گری و امیدبخشی به فعالان اقتصادی موثر است. همچنین اولویت بخشی به دیپلماسی اقتصادی درون زا و برون گرا، متکی به دانش و فناوری، سه مولفه مهم در سیاستهای اقتصاد مقاومتی است که رهبر معظم انقلاب بر آن تاکید فرمودند.
این موضوع به درستی در برنامه آقای عراقچی جانمایی شده است و در برنامه کلی دولت هم آمده است، بنابراین، ما باید کمک کنیم و به آقای عراقچی رای بالا بدهیم، چرا که این پیام را به دنیا میرساند که مجلس حتما به دولت کمک میکند و زمینه لازم برای مانع زدایی و دستیابی به سیاست اقتصاد مقاومتی را فراهم خواهد کرد؛ ضمن اینکه باید تلاش کرد در جهت پیشبرد سیاست همه جانبه، حسن همسایگی با توجه به فرصتهای عظیم سیاسی و اقتصادی که در حوزه فرهنگی و تمدنی ایران وجود دارد، مورد توجه قرار گیرد. در این زمینه لازم است بحث را به سمت اهمیت مرز ببریم و از غرب رفیع تا شرق وسیع و از شمال بارانی تا خلیج همیشگی فارس را به یک فرصت و قوت تبدیل کنیم.
اینکه دائم از مرزهای غربی پیام کولبری و فشار بر مرزنشینان یا از شرق تهدید داشته باشیم نمیتوان تحقق رشد 8 درصدی اقتصادی را فراهم کرد. بنابراین باید مرز به منشا ورود مطمئن و پایدار ارز تبدیل شود تا به بانک مرکز و وزارت امور اقتصادی و دارایی برای تنظیم درست سیاست اقتصادی کمک کند. لذا تلاش میکنیم در حوزه دیپلماسی اقتصادی، میدان دیپلماسی را گسترش دهیم ضمن اینکه آقای عراقچی میتواند برای تحقق این مهم از ظرفیت آفریقا، آمریکای لاتین و شرق آسیا استفاده کند.
بحث مهم مدیریت تخاصم با ایالات متحده امریکا و مقابله با سیاستهای خصمانه آمریکا و رژیم صهیونیستی، فصل و ادبیات جدیدی است که در برنامههای آقای عراقچی مشاهده میشود.
منوچهر متکی، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس (موافقت با برنامه و سوابق وزیر پیشنهادی امور خارجه )
امروز شاهد جوشش و اثرگذاری خون بیش از 40 هزار شهید غزه و مقاومت هستیم. روز گذشته ترامپ در اظهاراتی جدید خود گفته است: رژیم صهیونیستی از بین خواهد رفت. او گفت یک یا دو سال گذشته فکر نمیکردم این جمله را بگویم، اسرائیل قادر نخواهد بود در سه جبهه بجنگد، اسرائیل به اندازه کافی نیروی نظامی ندارد و میلیونها نفر طرفدار طرف مقابل هستند، امروز بحث رای اعتماد به برادری است که همه عمر خدمت خود را بعد از سالهای اول بعد از انقلاب که در سپاه پاسداران بود، در دستگاه دیپلماسی کشور گذرانده است.
من توفیق داشتم با آقای عراقچی از زمان ورودشان به وزارت امور خارجه و بخش بینالملل به عنوان همکارشان و معاون امور بینالملل، همکاری کنم و اولین حکم معاونت اداره و ریاست اداره مجامع بینالملل را برای ایشان صادر کنم. ایشان در یک ماموریت موفق، با سفر به جده توافقی را که به تازگی بین آقای ولایتی و وزیر امور خارجه
عربستان در تاسیس اولین نمایندگی یک کشور خارجی و سفیر کشور دیگر نزد سازمان کنفرانس اسلامی بود، این عملیات را انجام داد.
عراقچی 14 سال بعد، زمانی که بنده مسئولیت وزارت خارجه را برعهده داشتم، به عنوان معاونت امور بینالملل وزارت امور خارجه منصوب شدند. در طول این چند دهه حضور در وزارت خارجه در یک بالندگی مبتنی بر شناخت نظریههای روابط بینالملل و شناخت دیپلماسی، به یک دیپلمات حرفهای جمهوری اسلامی بدل شد. عراقچی نه تنها در حوزه بینالملل که وقتی از او درخواست کردم به عنوان سفیر به ژاپن برود و یک تجربه کاری خاصی را در کشور مهمی مثل ژاپن به دست بیاورد، بلکه پس از آن به عنوان معاون آسیا و اقیانوسیه، تجربه کار دوجانبه با کشورها را با همدیگر داشتیم. لذا، یک دیپلمات جامعالاطرافی است که وزارت خارجه را میشناسد و کارهای وزارت خارجه را در حوزه دوجانبه و بینالمللی میشناسد و به دلیل دو ماموریت خارج از کشور به مسائل ایرانیان و مسائل کنسولی آنها در خارج از کشور آشنا است. من موقعی که دولت آقای رئیسی شکل گرفت در خصوص آقای امیرعبداللهیان، در بین گزینههای مختلف مصاحبه کردم و گفتم که ایشان مناسبترین گزینه است و به شهادت رسید.
امروز به عنوان کسی که سی و اندی سال با وزارت خارجه آشنایی دارد میگویم، در بین مجموعه ظرفیتهای خوبی که در وزارت امور خارجه داریم، جامعتر، با شناختتر، مطلعتر و به روزتر از آقای عراقچی در وزارت خارجه نمیشناسم. او حتما انتخاب خوبی است. عراقچی کاملا واقف به تکالیف برنامه هفتم در سیاست خارجی است. مطمئن هستم که یاری صدیق برای آقای پزشکیان در هیات دولت و متعهدی چون سرباز در خدمت ولایت و ولی امر مسلمین خواهد بود. او نص ولایت را به اجتهاد کسی تغییر نمیدهد.
وقتی مجلس یازدهم اقدام راهبردی را تصویب نمود، من فردای آن روز در تشکیلات آقای ثابتی در شبکه افق مصاحبه کردم و این اقدام مجلس را به عنوان اقدام بسیار عالی و بازدارنده برای طرفهای دیگر نام بردم. آقای عراقچی بعد از این مرحله، دیپلماسی جدیدی را طراحی کرد. کسانی که بالادست آقای عراقچی بودند به نوعی راضی نبودند و میخواستند همان مسیر قبلی طی شود. شاید این جمله رئیس دولت وقت، جایگاه آقای عراقچی را به ما نشان دهد، که اگر به آقای عراقچی دستور میدادند برجام را تمام کند، طی 24 ساعت آن را انجام میداد. اما ایشان به دلیل ملاحظهای که داشت پیگیری میکند که اگر نگاه دیگری در کشور است ایشان کنار بکشد و امر آمد که فرمانده تا دستور عقبنشینی نیامده است باید در میدان بماند.
این را من به این جهت عرض کنم که، آقای عراقچی مهمترین عنصر یک دیپلمات را در جمهوری اسلامی که دینمداری است، دارد. مقام معظم رهبری، ساییدگی را برای دیپلماتها به دلیل ممارستشان با خارج از کشور، به عنوان یک خطر همیشه ذکر میکند. اما ایشان انسان معتقد و متعهدی است که مبانی اعتقادی آن سرمایه او است. اینها را نیز برای نمایش نمیخواهد. آقای عراقچی در کمیسیون اقتصادی، پیرامون دیپلماسی اقتصادی صحبت کرد و برنامه کار را بست. البته وزارت خارجه بایدهای زیادی دارد که باید به آنها رسیدگی کند. آقای عراقچی کاملا برای این کار آماده است و به تمام مباحث دیپلماسی که از امروز میخواهد شروع شود، اشراف دارد.
من مذاکراتی را از آقای عراقچی خواندم که قاطعیت ایشان را نه تنها در بحث برجام، بلکه در روابط دوجانبه با برخی از کشورها نشان می دهد و برخورد و پاسخ او به نگاه متبخترانه برخی از خارجیها برایم همیشه موجب افتخار بود. در ملاقات ایشان با کاناداییها در مالزی حضور داشتم و ملاقاتی که ایشان با برخی از مقامات دیگر کشورها داشت نشان داد که قائل به ارزشهای این نظام و انقلاب است. وزارت خارجهایها بزرگترین ارمغان امام را در 22 بهمن 57 ، استقلال کشور میدانند که امام برای ما هدیه آورد و امروز حافظ این استقلال، مقام معظم رهبری است و این را ما وزارت خارجهایها با گوشت و پوستمان درک میکنیم.
آقای عراقچی حافظ این ارزشها و مبانی خواهد بود. در بحثهای دیگری هم که برخی از دوستان مطرح کردند فکر میکنم که برخی در صحبت با ایشان پاسخشان را دریافت کردند. از برادران و خواهران تقاضا میکنم، به ویژه جوانانی که در مخالفت با آقای عراقچی صحبت کردند باید بدانند که میزان آراء وزیر خارجه در دنیا بسیار مهم است. وقتی سران کشور و رهبر معظم انقلاب برای وزیر خارجه کلاسی برای ارتباطات خارجی باز میکند، این به جهت اثرگذاری است. من نسبتی با آقای عراقچی ندارم فقط با او در وزارت خارجه آشنا شدم.
ایشان برای ادامه کارشان در وزارت خارجه نیاز به هیچ کارآموزی ندارند. بعضی از دوستان گفتهاند عملکرد در سطح وزیر خارجه متفاوت است. البته ایشان باید جور دیگری کار کند و معذورات خاص خودش را دارد. اما آنجایی که به مرزهای خاص می رسیم در چهارچوب کل نظام باید حرکت کند.
آقای عراقچی را از زمانی در سال 69 - 68 شناختم که فارغالتحصیل دانشکده بود و قبل از آن در سپاه بود هیچ تغییری در روحیات، ادبیات و تعامل این فرد با دیگران ندیدم. ایشان با دیپلماتهایی که در تماس بود، احترام آنها را برمیانگیخت. این هنر یک دیپلمات است. عراقچی یار و دوست شفیق و صدیق رئیس جمهور و هیات دولت و در خیمه ولایت پاسدار ارزشهای نظام خواهد بود.
اظهارات سید عباس عراقچی ( وزیر پشنهادی امور خارجه)
عراقچی ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهدا و امام شهدا به ویژه شهیدان محور مقاومت حاج قاسم سلیمانی و اسماعیل هنیه و شهیدان خدمت و در راس آن ها شهید ابراهیم رئیسی گفت:
بر خود فرض می دانم در ابتدای عرایض خود یاد و خاطره برادر اخلاق مدار و مخلص خود وزیر شهید دکتر امیر عبداللهیان را گرامی بدارم که به تعبیر مقام معظم رهبری وزیری پرکار، فعال، با اعتقاد و مذاکره کننده ای دقیق و باهوش بود. این معیارها سرلوحه کاری من در دولت چهاردهم نیز خواهد بود.
اولین محور برنامه کاری. به برکت مولفه های قدرت در عرصه های مختلف، اکنون »تراز راهبردی ایران« در منطقه و فرامنطقه، ارتقاء فوق العاده ای یافته است. دستگاه دیپلماسی باید این دستاورد را پاس بدارد، بر آن بیفزاید و فرصت. های حاصل از آن را در جهت تامین منافع، امنیت ملی و پیشرفت اقتصادی، کشف و به ثروت ملی تبدیل کند دومین محور برنامه کاری. برای تولید ثروت، سیاست خارجی باید در مدار پیشرفت اقتصادی کشور قرار گیرد و همسو با اهداف برنامه هفتم توسعه حرکت کند. بدین منظور، تمامی ظرفیتهای دیپلماسی برای کسب سهم شایسته از بازارهای جهانی، گشایش مسیرهای. جدید، مانع زدایی، تسهیلگری و امیدبخشی به فعالان اقتصادی اعم از دولتی و خصوصی به کار گرفته خواهند شد سومین محور برنامه کاری. مرزهای ما ضامن امنیت و آرامش ما هستند. در امتداد سیاست همسایگی بلاواسطه، و
تلاش برای به حداقل رساندن اختلافات و پیونددهی زیرساختی با همسایگان در حوزه های مختلف، »دیپلماسی مناطق مرزی« را به عنوان ابتکاری جدید با بهره گیری از ظرفیت شهرها و استان های مرزی، پیش خواهیم برد. نقش و مشارکت مقامات محلی و نمایندگان محترم استان های مرزی در این مسیر برجسته خواهد بود.
چهارمین محور برنامه کاری. سیاست خارجی ما باید حضور فعال و اثرگذار در برابر امواج و حوادث منطقه ای و جهانی داشته باشد. این وظیفه ای است که مقام معظم رهبری در سخنرانی روز تنفیذ بر ما تکلیف فرمودند. وزارت امور خارجه دولت چهاردهم کنشگرانه،. فعالانه و اثرگذار به ایفای نقش در عرصه های منطقه ای و جهانی خواهد پرداخت و هرگز منفعل نخواهد بود پنجمین محور برنامه کاری. سیاست حسن همسایگی همچنان با قوت به پیش خواهد رفت و تلاش می شود فرصت های عظیم سیاسی و اقتصادی در حوزه همسایگان به ثمربخشی منجر شوند.
چین، روسیه و دیگر کشورهایی که در زمان سختی و تحریم همراه ما بوده اند، قدرت های نوظهور، و عرصه های جدید در آفریقا، آمریکای لاتین و شرق آسیا در اولویت روابط خارجی دولت چهاردهم قرار دارند.
در خصوص مناسبات با اروپا ؛ اگر اروپا رفتارهای نادرست و خصمانه خود را نسبت به جمهوری اسلامی ایران اصلاح کند، در فهرست اولویت. های ما قرار خواهد گرفت. و بالاخره، سیاست ما در مورد آمریکا، سیاست »مدیریت تخاصم« خواهد بود ششمین محور برنامه کاری. در رابطه با تحریم ها، سیاست ما بر اساس فرمایش مقام معظم رهبری مد ظله العالی در دیدار اخیر با نمایندگان محترم مجلس، متوجه خنثی سازی تحریم ها، و همزمان تلاش برای رفع آنها است. سیاست خارجی در زمینه خنثی سازی و بی اثرسازی تحریم ها در خدمت دولت خواهد بود.
وزارت امور خارجه از تکلیف دیگر خود برای برطرف کردن تحریم ها نیز غفلت نخواهد کرد و با بهره گیری از تجربیات گذشته، در انجام این تکلیف نه تعجیل خواهد شد و نه به دام مذاکرات فرسایشی خواهیم افتاد.
در کمال دقت و امانت، و با استفاده از مجموعه توان سیاسی، فنی و حقوقی کشور، برای رسیدن به بهترین توافق تلاش خواهیم کرد، و بدیهی است که در هر مرحله »فصل الخطاب« مواضع قطعی نظام، قوانین مجلس، و تدابیر و ارشادات مقام معظم رهبری خواهد بود.
هفتمین محور برنامه کاری. با موضوع مدیریت دستگاه دیپلماسی : دولت چهاردهم پیشبرد »دیپلماسی پارلمانی« و بهرهگیری اثرگذار از ظرفیت کنشگری نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی را در جهت کسب و تثبیت منافع، قدرت و عزت ملی در عرصهی روابط خارجی مجدانه پیگیری کرده و آن را تجلی این بخش از فرمایشات رهبر انقلاب در آخرین دیدار با شما عزیزان می داند که فرمودند »مجلس می تواند وزن سنگینی به دولت بدهد، و دست دولت را پر کند؛ لذا حضور شما در مسائل سیاسی و بینالمللی و مسائل دیپلماسی مهم است.«
هشتمین محور برنامه کاری با موضوع سربلندی ایران و ایرانی »مرام دولت چهاردهم.« ایرانیان خارج از کشور مورد حمایت کامل دولت چهاردهم خواهند بود. ما باید نگرانی ها و مشکلات آنها را رفع کنیم و استفاده از ظرفیت های سرشار آنها را، به خصوص در حوزه های اقتصادی و علمی، تسهیل کنیم.
»دیپلماسی مقاومت« که برگرفته از »مکتب مقاومت« و محصول رشادت های شهید قهرمان حاج قاسم سلیمانی در طراحی »محور مقاومت« است، در کانون توجه سیاست خارجی دولت چهاردهم قرار خواهد داشت.
ما راه را گم نخواهیم کرد، و حمایت بی دریغ، پیوسته و همهجانبه از آرمان فلسطین و مقاومت لبنان، و دیگر جنبش های مقاومت که در مبارزه با سیاست های ظالمانه و جنایتکارانه ی رژیم صهیونیستی هستند، در راس برنامه های ما قرار خواهد داشت.
دولت چهاردهم، تمامی ظرفیتهای سیاسی و دیپلماتیک خود را برای شناساندن اهداف محور مقاومت به افکار عمومی جهانی، جلب حمایت کشورهای منطقه، و به رسمیت شناخته شدن. بازیگران محور مقاومت در صحنه بینالمللی به عنوان جنبشهای مردمی و آزادیبخش، به کار خواهد گرفت همه ما سخنرانی شمر زمانه و قصاب غزه را در کنگره امریکا دیدیم. تشویق طولانی یک جنایتکار جنگی در واشنگتن و کف زدن های پی در پی باید درسآموز همه کسانی باشد که اندکی به آزادی خواهی و ادعاهای واهی حقوق بشری ایالات متحده امریکا خوشبین هستند.
صحنه حضور نخست وزیر رژیم صهیونیستی در کنگره آمریکا نشان داد که نبرد ما با نظام سلطه نبردی دائمی است ذره ای نمی توان به غیر از خود متکی و یا حتی امیدوار بود. باید باور داشت که با دشمنان قسم خوردهای سر و کار داریم که نه تنها کودکان و زنان و مردان بیگناه را قتل عام می کنند، بلکه انسانیت و شرافت را هم به مسلخ می برند،. و ابایی ندارند که در برابر دادگاه تاریخ و قضاوت جهانی بایستند، و بی شرمانه برای جنایت و جنایتکار کف بزنند در مورد برجام ساعتهای طولانی بحث و بررسی شده است. بنده قصد ندارم وارد این مباحث شوم. نکاتی که در جلسه مجلس مطرح شد، پاسخ لازم را دارد و یا میتوان در رابطه با آن توضیح داد اما بنده با آنها کاری ندارم. برجام هرچه که بود اما نمیتوان این نکته را از آن دور نگاه داشت که وقتی رییس جمهور فعلی آمریکا سر کار آمد درخواست کرد که امریکا به برجام باز گردد و برجام احیا شود، تصمیم نظام این بود که با حفظ مواضع قطعی نظام و در چهارچوب قانون اقدام راهبردی، به این درخواست پاسخ داده شود.
در فروردین 1400 مذاکرات احیای برجام در چهارچوب مواضع قطعی نظام که مقام معظم رهبری آن را مشخص فرمودند، از سر گرفته شود لذا مقام معظم رهبری در سخنرانی عمومی خود شروطی را در این بخش مطرح کردند و ایشان از آن شروط به عنوان مواضع قطعی نظام یاد کردند. همچنین باید یادآور شوم که قانون اقدام راهبردی در همان مقطع نیز به تصویب رسیده بود.
وقتی که بنده در فروردین 1400 مذاکرات احیای برجام را طراحی کردم، این موارد در چهارچوب مواضع قطعی نظام و با توجه به قانون اقدام راهبردی بود. بنابراین دوستانی که پیگیر نظر بنده در رابطه با قانون اقدام راهبردی هستند باید مطلع شوند که بنده پایبندی به اقدام راهبردی را نه در حال حاضر که در فروردین 1400 نشان دادم. شش دوره از مذاکرات احیای برجام با مدیریت بنده صورت گرفت، این مذاکرات در چهارچوب قانون اقدام راهبردی در چهارچوب مواضع قطعی نظام صورت گرفت. لذا حتما نمایندگان به خاطر دارند که در دوره دوم آن مذاکرات مقام معظم رهبری در سخنان خود نیز خطاب به بنده و تیم مذاکره کننده فرمودند: »حسب اﷲ بگویید و جلو بروید، و مردم را خرسند کنید.« بنابراین سیاست ما همچنان بر پایه همین اصول خواهد بود.
سیاست احیای برجام توسط دولت شهید رئیسی ادامه پیدا کرد، مذاکرات ناتمام بنده توسط برادر عزیزم دکتر علی باقری در دولت شهید رییسی ادامه پیدا کرد و هنوز هم به گفته وی وزارت امور خارجه همچنان در طول سالها ادامه داشته و این مذاکرات 2 بار تا مرحله توافق نهایی پیش رفت و به دلایلی که بنده مطلع نیستم، انجام نشد.
همچنین یک الی دو ماه گذشته وزارت امور خارجه ایران با دو کشور چین و روسیه بیانیه مشترکی را امضا کردند و امریکا را به بازگشت به برجام دعوت کردند. بنابراین به اعتقاد بنده این مواضع، مواضع کاملا روشنی است.
عراقچی با اشاره به نمایش فیلمی از اظهاراتش در صحن مجلس شورای اسلامی ،گفت: نمایش این فیلم برای بنده جای تعجب داشت، چرا که این فیلم سند افتخار بنده است. بنده در جمله آخر این فیلم اذعان کردم که ترامپ قادر نیست که برجام را از بین ببرد و این مساله کاملا روشن است. بنابراین بنده نگفته ام که ترامپ از برجام خارج نخواهد شد. لذا همین رویه هم اتفاق افتاد.
وقتی که امریکا از برجام خارج شد، در دو نوبت تلاش کرد و در شورای امنیت قطع نامه برد تا برجام را از بین ببرد به نوعی قطع نامههای گذشته را بازگرداند که در هر دو نوبت هم شکست خورد. این در حالی است که در گذشته سابقه نداشته که امریکا قطع نامه ای را به شورای امنیت ببرد و آن قطع نامه با 13 رای مخالف مواجه شود. بنابراین مذاکره برای رفع تحریمها در هر شکل و قالبی که باشد سیاست جمهوری اسلامی ایران بوده است و در دولت شهید رییسی هم ادامه پیدا کرده است. البته جدای از ایراداتی که داشته یا نداشته، باید بگویم ما با دوستان مخالف برجام ساعتها مذاکره کردیم و این روشن است که هر کاری محل بحث خواهد بود.
بحث رفع تحریم ها به صورت عزتمندانه و شرافتمندانه پیگیری خواهد شد، همانطور که در کمیسیون ها قول دادم با تعامل و همفکری با مجلس صورت خواهد گرفت تا به یک اجماع و درک مشترک برسیم.
ما در برجام به همراه شهید فخری زاده از نزدیک کار کرده بودیم، لازم نیست که جزئیات آن اعلام شود اما همان نشانی که ما گرفتیم نیز شهید فخری زاده نیز گرفت.
بنده به تمام منتقدین احترام میگذارم و ایرادات و سوالات آن ها را با سعه صدر پاسخ می دهم، آقای ثابتی من نمی گویم مرگ بر وطنی که هموطنم عراقچی است بلکه می گویم جانم فدای وطنی که منتقد دولت اجازه می دهد بدون لکنت صحبت کند و ولایت پذیری مجلس را زیر سوال ببرد. من به تمام منتقدین احترام می گذارم.
در محیط سیال و متغیر نظام بین الملل و با وجود بازیگران دولتی و غیردولتی دارای منافع متمایز آینده، به عنصر عدم قطعیت، آشفتگی و غافلگیری دچار است لذا شناخت حقیقی از روندها و پیش بینی دقیق از آینده، همچنین دفع تهدیدات و بهره گیری از فرصت ها ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
عراقچی برخی »بایدها« در روابط خارجی را نیز برشمرد و گفت: اگر می خواهیم در برابر تهدیدات بایستیم و کانون های خطرآفرین را خنثی کنیم و از فرصت ها بهره ببریم؛ اگر می خواهیم مرزها، هویت، استقلال و آزادی ایران عزیز در امنیت باشند؛ اگر می خواهیم هزینه تقابل با ایران را افزایش دهیم؛ اگر می خواهیم قدرت های بزرگ با ما با احترام و از موضع برابر گفتگو کنند؛ اگر می خواهیم اقتدار بین المللی خود را افزایش دهیم؛ باید آگاهانه به استقبال از تغییرات در نظام بین الملل برویم و از تمامی فرصت ها استفاده کنیم؛ باید همگان از دوقطبی های کاذب و هزینه ساز در سیاست خارجی فاصله بگیریم و دغدغه اصلی ما تنها سربلندی ایران و اسلام باشد.
اگر بخواهم سیاست خارجی دولت چهاردهم را در یک فراز خلاصه کنم، عبارت خواهد بود از »بسترسازی برای افزایش ثروت، قدرت و منزلت جمهوری اسلامی ایران.« ما نه دلخوش به لطف دیگران هستیم، و نه در انتظار تغییرات در سیاست دیگران می مانیم. ما نه به دست و زبان
کسی چشم دوخته ایم، و نه به تغییرات افراد در عرصه جهانی دل بسته ایم. سیاست خارجی ما عرصه ی خوداتکایی، درون زایی و برونگرایی است.
ما در تعقیب منفعت، امنیت و عزت سرزمین و مردم خود با دنیا تعامل خواهیم کرد، به تعمیق دوستی ها، بهره مندی از رقابت ها و مدیریت تخاصمها خواهیم پرداخت؛ و در برابر زیاده خواهی ها، عناد ورزی ها، تلاطم ها و طوفان ها خواهیم ایستاد و هراسی به دل راه نخواهیم داد.
اگر به عنوان وزیر امور خارجه به اینجانب اعتماد کردید، من، سید عباس عراقچی، سرباز ولایت، وزیر دولت، پاسخگوی مجلس، و حافظ منافع ملت و نماینده شایسته آنان در خارج از کشور خواهم بود.
همان طور که در میدان دفاع مقدس از وجب به وجب خاک ایران دفاع کردیم، در میدان دیپلماسی نیز از ذره ذره منافع، امنیت و عزت این مرز و بوم دفاع خواهم کرد. عهد می بندم که »برای ایران« هر کجا لازم باشد جان، و هر کجا لازم باشد آبروی خود را در طبق اخلاص قرار دهم.